Say xe luôn là nỗi sợ hãi, thậm chí ám ảnh với nhiều người. Tuy nhiên hiện nay có nhiều cách chống say xe hiệu quả giúp cải thiện đáng kể tình trạng này.

Nguyên nhân say xe

Say xe (say tàu, say sóng) là một phản ứng bình thường của cơ thể do không thích nghi được trước những kích thích xảy ra trong quá trình di chuyển bằng tàu biển, tàu hoả, máy bay… phổ biến nhất là ô tô.

Nguyên nhân say xe là vì não bộ không xử lý được các tín hiệu từ chuyển động trong tai, chuyển động ở mắt và cảm nhận cơ thể xảy ra khi đi tàu xe.

Hệ tiền đình nằm ở tai trong là một phần của hệ thần kinh. Hệ tiền đình không chỉ có nhiệm vụ tiếp nhận âm thanh bên ngoài, mà còn giúp cảm nhận các chuyển động và giữ thăng bằng cho cơ thể. Hệ tiền đình cấu tạo gồm xoang nang, cầu nang và 3 ống bán khuyên chứa dịch lỏng ở trong. Khi ngồi trên tàu xe, cơ thể bị dao động nhỏ theo chuyển động của xe, khiến dịch lỏng này chuyển động gửi tín hiệu đến hệ thần kinh.

Hệ thần kinh não bộ sẽ xử lý các tín hiệu và cho biết bạn đang di chuyển theo phương nào. Bạn có thể biết được phương hướng chuyển động, góc chuyển động và gia tốc. Tuy nhiên, khi đi ô tô, cơ thể (cụ thể là cảm nhận từ các cơ bắp) lại không nhận biết bạn đang chuyển động, do thực tế bạn vẫn đang ngồi yên trên xe. Điều này tạo ra mâu thuẫn với tín hiệu của hệ tiền đình. Trong trường hợp nếu mắt tập trung vào một điểm cố định như đọc sách lại khiến các tín hiệu càng mâu thuẫn với nhau.

Tất cả làm não bị rối, không xử lý được, dẫn đến tình trạng cơ thể xuất hiện các triệu chứng như: tăng tiết nước bọt, ợ hơi, đổ mồ hôi, dạ dày khó chịu, đau đầu, chóng mặt, buồn nôn…

Bên cạnh đó, mùi ô tô cũng là một nguyên nhân gây say xe. Ô tô là một không gian nhỏ, khá kín, thường xuyên sử dụng điều hoà. Bên trong lại có nhiều chất liệu tính hút ẩm cao, dễ bị ẩm mốc, lưu mùi như ghế da, thảm lót sàn, trần xe… Do đó ô tô thường bị ám nhiều loại mùi như mùi hôi ẩm mốc, mùi máy lạnh, mùi cơ thể, thuốc lá… Khi cơ thể nhạy cảm, gặp khó khăn trong việc tiếp nhận các mùi này cũng sinh ra triệu chứng say xe.

Ngoài ra tiếng ồn trong xe cũng dễ gây tình trạng khó chịu, đau đầu… Tình trạng này thường gặp ở những xe ô tô cách âm chưa tốt, bị nhiễm tiếng ồn từ bên ngoài, tiếng gió rít, tiếng lốp xe vọng từ gầm…

Cách chống say xe

Ngủ đủ giấc trước khi khởi hành

Trạng thái cơ thể quyết định rất nhiều đến trải nghiệm trong các chuyến đi. Nếu cơ thể đang mệt mỏi thì khả năng bị say xe sẽ rất cao, ngay cả với người ít bị say xe. Do đó, trước mỗi chuyến đi, nhất là các chuyến đi xa nên chú ý ngủ đủ giấc, không nghĩ ngợi hay lo lắng nhiều, để tinh thần thật thoải mái…

Tránh dùng một số đồ ăn thức uống trước khi khởi hành

Theo các chuyên gia một trong những cách chống say tàu xe hay là hạn chế ăn no, không dùng thức uống có cồn, thức uống có ga, thực phẩm giàu chất béo, các sản phẩm chế biến từ đậu, nếp… Tuy nhiên cũng đừng để cơ thể quá đói, bạn có thể ăn nhẹ trước khi đi.

Chọn ngồi ghế trước, tránh ngồi ở đuôi xe

Nguyên nhân phần lớn của tình trạng say xe là do hệ tiền đình cảm nhận được sự dao động, chuyển động của cơ thể. Nói một cách dễ hiểu, khi đi xe, cơ thể càng bị rung lắc, dao động mạnh bao nhiêu thì tình trạng say xe sẽ càng dễ xảy ra hay xảy ra càng nặng bấy nhiêu.

Xe ô tô thường dẫn động cầu trước (bánh trước) nên phần đuôi sau sẽ dao động nhiều hơn phần đầu, điển hình như tình trạng xe bị văng đuôi khi vào cua tốc độ cao. Mặt khác động cơ, hộp số và hệ dẫn động đều được đặt phía trước sẽ khiến phần đầu xe đằm hơn, ổn định hơn. Điều này có thể thấy rõ khi xe có những thay đổi lớn như chuyển làn, rẽ, vào cua, đi đường xấu… thì người ngồi hàng ghế trước luôn êm, ổn định, ít rung lắc hơn ghế sau. Ngoài ra, ngồi ghế ở sau xe cũng dễ bị phiền nhiễu bởi mùi xăng dầu (với xe đời cũ).

Không đọc sách báo

Như đã giải thích về nguyên nhân say xe ở trên, trong khi hệ tiền đình ra tín hiệu cơ thể đang chuyển động nhưng nếu mắt lại quá tập trung 1 điểm đứng yên như đọc sách, báo… sẽ khiến não bộ càng rối loạn hơn trong việc xử lý, dẫn đến tình trạng say xe. Vì thế đây là lý do không nên đọc sách ở nơi thiếu ánh sáng trên tàu xe bị xóc nhiều.

Ấn huyệt nội quan và hợp cốc

Theo Đông y, say xe là do khí ở bụng không thông, thêm vào việc xe di chuyển làm cơ thể lắc lư gây nên tình trạng mất cân đối khiến thanh khí (khí sạch) không lên thay đó vào khí bẩn. Để cải thiện tình trạng này có thể ấn 2 huyệt nội quan và hợp cốc.

Huyệt nội quan có tác dụng ích tâm an thần, khoan hung lý khí, hoà vị giáng ngịch… Huyệt nội quan nằm ở cổ tay, dưới các đường ngấn cổ tay. Để ấn huyệt nội quan, bạn dùng 4 ngón tay đỡ ở dưới, ngón tay cái ở trên ấn vào huyệt, sau đó day nhẹ. Sau khi ấn huyệt nội quan một lúc sau tay sẽ có hiện tượng bị tê bàn tay và cánh tay. Đây là điều bình thường.

Huyệt hợp cốc có tác dụng điều hoà khí huyết ở dạ dày, giảm tình trạng đau dạ dày, trướng bụng, buồn nôn…  Huyệt hợp cốc nằm ở góc xương ngóc tay cái và tay trỏ. Để ấn huyệt hợp cốc, bạn đặt tay cái ở trên, 4 ngón tay còn lại đỡ phía dưới, ấn và day nhẹ.

Dùng dầu gió

Dùng dầu gió là cách chống ói khi đi xe, chống say xe được áp dụng rất phổ biến, đến mức nhiều bác tài xe dịch vụ thường chuẩn bị sẵn dầu gió trong xe để phòng khi khách đi cần dùng. Mùi dầu gió sẽ giúp xoa dịu cơ thể, nhất là khi cơ thể phản ứng mạnh với mùi ô tô.

Uống giấm ăn pha với nước ấm

Uống giấm ăn pha với nước ấm là một cách phòng chống say xe khá hiệu quả. Trước khi khởi hành, bạn có thể pha một ít giấm ăn với nước ấm. Tuy nhiên tránh uống khi bụng đói.

Uống trà hoa cúc

Theo Đông y, hoa cúc có tác dụng làm dịu dạ dày, giảm tiết axit trong dạ dày… Trước khi khởi hành, bạn có thể uống trà hoa cúc hoặc chuẩn bị sẵn trà trong bình giữ nhiệt để mang theo uống khi cần.

Ăn hoặc uống gừng tươi

Dùng gừng tươi là cách chữa buồn nôn rất tốt. Trong gừng có chứa nhiều hợp chất tốt cho sức khoẻ, giúp làm ấm bụng, giảm tình trạng buồn nôn, khó chịu. Trước khi khởi hành bạn có thể cắt vài lát nhỏ gừng, giã nát rồi vắt ép lấy nước uống. Tiện hơn có thể nhai trực tiếp, sau đó uống với nước ấm. Trong quá trình đi xe, ngậm một lát gừng mỏng hoặc đặt một lát gừng ở khẩu trang cũng giúp giảm thiểu đáng kể tình trạng say xe.

Dùng vỏ quýt/cam/chanh/bưởi

Sử dụng các loại vỏ quýt, cam, chanh, bưởi… là mẹo vặt chống say xe được khá người áp dụng, đặc biệt hợp với những người kỵ mùi ô tô. Tinh dầu trong vỏ của các loại trái cây này có hương thơm dễ chịu, tác dụng an thần (trấn an hệ thần kinh), chống co thắt dạ dày, hạn chế đau đầu, buồn nôn… Khi đi xe, bạn có thể mang theo vỏ quýt, cam, chanh hoặc bưởi… gấp đôi lại và đặt ở mũi để ngửi. Nên ưu tiên vỏ quýt vì có mùi thơm dễ chịu nhất.

Tắt máy lạnh, hít thở khí trời

Nếu xe quá nặng mùi, không biết làm gì để hết buồn nôn, bạn có thể tắt máy lạnh, hạ cửa kính, hít thở không khí ngoài trời. Điều này sẽ giúp bạn cảm thấy dễ chịu hơn. Nhưng cách này hơi bất tiện nếu bạn đang di chuyển các tuyến đường nhiều xe cộ, mật độ bụi dày.

dùng máy tạo ion âm khử khuẩn, khử mùi lọc không khí trên xe

dòng máy tạo ion âm lọc không khí khử khuẩn, khử mùi cho ô tô rất hiệu quả. Dùng sản phẩm trên xe không những tránh được tình trạng say xe do những mùi khó chịu trên xe mà còn đem lại cảm giác thư thái do ion âm có tác dụng như vitamin không khí.